منابع فارسی، کردی و ارمنی نام شهر اورمو (اورمیه) را به شکل “ارومیه” و منابع تورکی و آزربایجانی این نام را در زبان فارسی به شکل “اورمیه” و به زبان تورکی مطابق با تلفظ مردم به شکل “اورمو” می نویسند. گروه دوم معتقد به تورکی بودن نام اورمو و در نتیجه اورمیه و همریشگی احتمالی آن با اسامی شهرهایی مانند اور و اوروک (از تمدن سومری)، اورگنج (دو شهر در ازبکستان و ترکمنستان) و اورومچی (در ترکستان چین، بئش پالیق سابق) اند. تئوری سومری نام اورمیه: مدافعین این تئوری، نام اورمیه را به شکل “اور(و)+ مو” (URU+MU)و یا “اور(و)+مه” (URU+ME) تقطیع می کنند.
اورميه مهد مردان دلير و شجاعي است كه همواره در طول تاريخ ضمن پاسداري از وطن، خدمات شاياني انجام داده و نامي نيك در صفحات تاريخ از خود به يادگار گذارده اند. يوسف خان افشار قاسملو، معروف به «شجاع الدوله» فرزند لطفعلي خان سرتيپ افشار و او نيز پسر امامقلي خان افشار قاسملو مي باشد وي از افسران كاري و با عرضه بوده و طرف توجه عباس ميرزا نايب السلطنه واقع شده بوده است. برادران يوسف خان عسگر خان سرتيپ شهيد و اماقلي خان (بيوك خان) اقبال الدوله مي باشند.
مردم آذربایجان‌غربی جشن چهارشنبه‌سوری را مانند سایر ایرانیان برگزار می‌کنند. اما این آیین به دلیل وجود برخی ویژگی‌ها و خصلت‌های فرهنگی و قومی، خرده آیین‌هایی را در خود جای داده‌است.
همشهری آنلاین: مردم آذربایجان‌غربی اسفندماه را «بایرام آیی» یعنی «ماه عید» هم می‌گویند. آنها به هفته اول اسفند ماه «چیله قووان» یعنی «چله فراری» و به چهارشنبه هفته اول اسفند «یالانچی چهارشنبه»، یعنی چهارشنبه دروغین می‌گویند.
آذری‌ها همچنین چهارشنبه هفته دوم اسفند ماه را «کوله چارشنبه»، یعنی چهارشنبه کوتاه، چهارشنبه هفته سوم را «موشتولوقچی چارشنبه»، یعنی چهارشنبه مژده‌رسان و چهارشنبه هفته چهارم اسفند را «آخر چارشنبه»، یعنی “آخرین چهارشنبه” می‌گویند.
آذری‌ها تا دو سه دهه گذشته، هر چهارشنبه اسفند ماه را با افروختن آتش جشن می‌گرفتند، اما امروزه فقط شاهد برگزاری آخرین چهارشنبه سال در این استان هستیم.
بخشی از جمعیت استان را ایلات تشکیل می‌دهند که برگزاری آیین‌ها و سنت‌ها نیز بین آنها با شیوه‌های مختلفی برگزارمی‌شود و برخی اعیاد در این ایلات کرد و ترک جایگاه ویژه‌ای دارد، به عنوان مثال ایل «جلالی»، ایل «ممکانلو»، ایل «هرکی» و ایل «دهکبری» برای عید فطر، عید قربان و تولد حضرت محمد (ص) اهمیت بسیار قائل‌اند و عید نوروز در میان آنها در جایگاه بعدی قرار دارد. در این میان اما جشن‌هایی چون چهارشنبه‌سوری، عید نوروز و سیزده‌به‌در بین ایلاتی چون «زرزرا» و «قره پاپاق» جایگاه ویژه‌ای دارند.
یکی دیگر از اعیاد ایلات منطقه، عید خدرنبی (خضر) است که این عید در شب اول اسفند گرامی داشته می‌شود. در این شب از هر ۱۰ نفر، یک نفر خود را به شکل حاجی فیروز می‌آراید و با خواندن اشعار موزون برنامه‌هایی را اجرا می‌کند.
حدود چهل پنجاه سال پیش این‌گونه رسم بود که هنگام غروب و تاریک شدن هوا در روستاها، جوانان و بزرگسالان کپه‌های هیزم را در پشت بام منازل روی هم جمع می‌کردند و خانواده‌ها دور هم جمع می‌شدند و هیزم‌ها را می‌افروختند و سپس از روی شعله‌های آتش می‌پریدند.
در میان برخی از خانوده‌های کردزبان استان هم در این مراسم که آن را «چووارشن بانه» می‌نامند، تنها به فرستادن یک جعبه شیرینی و یک کیسه حنا و مقداری تنقلات از قبیل گردو، بادام، شکلات و روسری برای اهالی فامیل و آشنایان اکتفا می‌شود البته کردها اغلب شب تحویل سال آتش روشن‌می‌کنند.
شال‌اندازی
شال‌اندازی یکی دیگر از آداب چهارشنبه‌سوری در آذربایجان غربی بود. به این ترتیب که بعد از مراسم آتش افروختن، جوانان بر بام خویشان و همسایگان می‌رفتند و دستمالی را از پنجره و در روستاها از روزن بام‌ها به درون آویزان می‌کردند و صاحبخانه تعدادی گردو، بادام یا تخم مرغ رنگ کرده به دستمال می‌بست و می‌گفت؛ «چک! الله مطلبین ورسین». یعنی؛ خدا مرادت را بدهد.
بخت‌گشایی
مراسم بخت‌گشایی از آیین‌های مربوط به شب چهارشنبه‌سوری در آذربایجان‌غربی است که شامل گره زدن دستمال یا چارقد بود. بدین ترتیب که دختران دم‌بخت گرهی به دستمال یا چارقد خود می‌زدند و از اولین رهگذر می‌خواستند تا به امید بازشدن گره از کارشان، گره را بگشاید. در گذشته دختران دم‌بخت همچنین با پریدن از روی آتش شعر «بختم آچل چارشنبه» یعنی بختم در چهارشنبه‌سوری باز شود را می‌خواندند.
بیللی بللی
«بیللی بللی» یا قاشق‌زنی هم از رسم‌های شب چهارشنبه سوری در آذربایجان‌غربی بود.
در این رسم دختران و پسران جوان قاشق به‌دست برای آن‌که شناخته نشوند چادری بر سر خود می‌کشیدند و به در خانه دوستان و همسایگان می‌رفتند و با زدن قاشق روی کاسه فلزی صاحبخانه را از حضور خود با خبر می‌کردند و صاحبخانه هم کاسه‌های آنها را از آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول پر می‌کرد.
فال‌گوش ایستاندن
فال‌گوش ایستادن نیز از دیگر رسم‌های چهارشنبه‌سوری بود که در آن دختران جوان نیت می‌کردند و پشت در اتاق می‌ایستاندند و به سخنان اهل خانواده گوش می‌دادند، سپس با تفسیر سخنان آنها، پاسخ نیت خود را می‌گرفتند و به همین خاطر معمولا بزرگان خانواده تأکید می‌کردند که همه اعضای خانواده در این شب سخنان خوب بگویند.
کوزه‌شکنی
مردم استان در شب چهارشنبه سوری، کوزه‌های کهنه را از روی پشت بام‌ها بر زمین می‌انداختند و می‌شکستند و به جای آن، کوزه نو می‌خریدند.
خواندن بایاتی
خواندن بایاتی‌های (شعر تک بیتی به زبان آذری) در شب چهارشنبه‌سوری در این استان نیز مرسوم بود. معمولا خانواده‌ها به منزل بزرگان فامیل می‌رفتند و به خوردن آجیل و خواندن بایاتی سرگرم می‌شدند.
خنچه چهارشنبه‌سوری
یکی دیگر از مراسم چهارشنبه‌سوری، فرستادن خنچه‌ای از هدایا به همراه نقل و شیرینی و آیینه برای تازه عروس‌ها بود. در این روز خانواده داماد هدایایی رنگارنگ را به خانه تازه عروس می‌فرستادند و این روز را جشن می‌گرفتند.
فردای چهارشنبه‌سوری
رفتن سر چشمه از دیگر مراسم چهارشنبه‌سوری است با این تفاوت که این رسم در صبح چهارشنبه انجام می‌شد. در روستاها هنوز هم سپیده‌دم این روز، زنان و دختران کوزه به دست سر چشمه می‌روند و کوزه‌های خود را پر از آب می‌کنند و به خانه می‌آوردند و اندکی از آن آب را در حیاط خانه می‌پاشند تا سال پربرکت و خوبی را داشته باشند.
روشن‌کردن آتش
حدود چهل–پنجاه سال پیش رسم معمول چنین بود که، دَم دمای، غروب آفتاب و تاریک شدن هوا در نقاط روستایی، جوانان و بزرگسالان با شور و شوق تمام، کپه‌های هیزم را در پشت بام منازل روی هم جمع می‌کردند و خانواده‌ها دور هم جمع می‌شدند و با غروب خورشید هیزم‌ها را می‌افروختند و هنگام پریدن از روی آتش شب چهارشنبه‌سوری این شعری را می‌خواندند:
بمناسبت نهم بهمن یکصدمین سالروز شهادت اسماعیل خان افشار از سران مجاهدین انقلاب مشروطه در اورمیه
مجید خلیل زاده
برگ برگ تقویم آذربایجان پر از رشادت مردمان شجاع و سلحشور این خطه است که با اعمال خود نام سرزمینشان را جاودانه ساخته اند، بی شک یکی از این نامها مشهدی اسماعیل افشار از سران مجاهدین انقلاب مشروطه در شهر اورمیه می باشد که این روزها یعنی نهم بهمن ماه سالروز شهادت این قهرمان آزادی به دست قوای اشغالگر روس در شهر اورمیه می باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
اما در رابطه با مشروطیت اورمیه چنانکه کسروی نیز در تاریخ مشروطیت خود نوشته است، شهرهای اورمیه و خوی اول شهرهای آذربایجان بعد تبریز بودند که انجمن را دایر کردند، در اورمیه این امر بدست سران مجاهدین شیخ میرزا مسیح صدر انجمن، مشهدی باقرخان رئیس، مشهدی اسماعیل خان افشار برپا و همچنین با خطبه های آتشین آقا میرزا علی عسگر آبادی شکل می گیرد.
به گزارش ایلنا، در سطح شهرستان اورمیه، چندین مسجد تاریخی و کهن وجود دارد که صدای خوش اذان هنوز هم بلندگوهای مناره‌های برخی از آنها هنوز هم شنیده می‌شود. یکی از این مساجد قدیمی، مسجد مهدی القدم می‌باشد که در نزدیکی میدان گؤل اوستو [میدان امام حسین (ع)] و در خیابان سرداران ۲ بنا شده است. برگزاری مراسم شبیه‌خوانی در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی و برخی مراشم‌های مذهبی همچون مراسم شهادن امام جعفرصادق (ع)، جشن بزرگ نیمه شعبان و… نام و شهرت این مسجد تاریخی را دو چندان کرده است.
هتل آریا یکی از بهترین هتل های اورمیه است که در سال 1390 فعالیت خود را به عنوان یکی از هتل های 4 ستاره اورمیه آغاز کرد. هتل آریا ساختمانی 11 طبقه با 63 اتاق و امکانات رفاهی کامل از جمله اینترنت، رستوران، پارکینگ، استخر، سالن بیلیارد و… است. این هتل با استفاده از تجربیات پرسنل مجرب و شیوه‌های نوین هتل‌داری، سفری دلپذیر برای مسافران داخلی و خارجی به ارمغان می‌آورد.
هتل آنا نخسین هتل 5 ستاره بین‌المللی در شهر اورمیه است. این هتل یکی از بهترین هتل های اورمیه محسوب می‌شود که در سال 1394 توسط شرکت توسعه تاسیسات گردشگری آذر کوشک آنا با سبک معماری مدرن مورد بهره‌برداری قرار گرفت. هتل آنا با خدمات متنوع اقامتی، تشریفاتی و ورزشی خود پذیرای مهمانان داخل و خارج از کشور است.
این هتل با 196 اتاق و سوییت استاندارد، لوکس و لاکچری به همراه رستوران، کافی‌شاپ، سالن برگزاری جلسات و تالارهای چند منظوره یکی از بهترین جاها برای اقامت چند روزه در اورمیه است. از جمله امکانات ورزشی هتل آنا می‌توان به استخر و سونا سرپوشیده مجموعه ورزشی اشاره کرد که در طبقه آخر هتل با سقف شیشه‌ای ساخته شده و خدماتی دیگری همچون سالن بدنسازی، ماساژ و حمام ترکی نیز دارد. این هتل یکی از لوکس‌ترین و گران‌قیمت‌ترین هتل‌های اورمیه است.
هتل آنا تا حدی خارج از محدوده شهری قرار دارد، می‌توان گفت از شلوغی و هیاهوی شهر به دور است، اما در عین حال دسترسی خوبی به جاهای دیدنی و جاهای تفریحی اورمیه دارد و در فاصله 19 کیلومتری فرودگاه ارومیه قرار گرفته است.
دره قاسملو، جزیره کاظم داشی در دریاچه اورمیه، دهکده کاشتبان، دهکده امامزاده، منطقه سیلوانا، جزیره کبودان، دریاچه حسنلو، سد شهرچای از دیگر چشم‌انداز‌های طبیعی در اورمیه هستند.
گردشگاه نازلو
در فاصله 20 کیلومتری شمال اورمیه گردشگاه نازلو (روستای نازلو) با هوایی دلپذیر و مناظر طبیعی بی‌نظیر، میزبان گردشگران اورمیه است. از جنوب روستای نازلو رودخانه پرآب نازلوچای گذر می‌کند که طراوت و زیبایی این گردشگاه را صد چندان می‌کند.
آبشار سولک
در فاصله ۳۲ کیلومتری غرب اورمیه و در تپه‌های سرسبز دامنه‌های کوه دره‌وش، در دره هفت کانی، آبشار سولک با ارتفاع ۷۶ متر ارتفاع قرار دارد. آب این آبشار از ذوب شدن برف کوه‌های سولک تامین می‌شود. سولک یکی از مهم‌ترین مسیرهای کوهنوردی در این منطقه و محل مناسبی برای کمپ‌های گردشگری و پناهگاه‌های
روستای بند
در فاصله پنج کیلومتری از اورمیه، روستایی با طبیعت چشم نوار با نام روستای بند وجود دارد. این روستا که به نام گردشگاه بند هم معروف است، قدمتش به سه قرن پیش بر می‌گردد. روستا در امتداد رودخانه شهر چای قرار گرفته، خانه‌ها به صورت سنتی با سنگ، چوب، خشت، گل و آجر ساخته شده‌اند که زیبایی طبیعی آن را چندین برابر کرده است.
بر فراز کوه دالامپر، در 45 کیلومتری جنوب غربی اورمیه، دریاچه‌ای بکر و زیبا با نام دالامپر (دریاچه مام شیخ) قرار دارد که یکی از مناطق طبیعی گردشگری اورمیه است. مسیر رسیدن به دریاچه کوهستانی و سخت است، ولی به مناظری که در طول مسیر و در هنگام رسیدن به دریاچه می‌بینید، می‌ارزد. انواع گونه‌های گیاهی مثل ون، بادام کوهی و آلبالوی وحشی باعث شباهت این کوه به کوه زاگرس شده است و هنگامی که به دریاچه می‌رسید، اطراف آن را مملو از گل‌های وحشی می‌بینید. آرامشی بی‌نظیر که تنها کنار دالامپر به دست خواهید آورد.
