قوای مصلح جیلوها در اورمیه 1918 میلادی
فجایع سال های ۱۲۹۶ و ۱۲۹۷ ه.ش که منجر به قتل عام حدود ۱۵۰ هزار نفر از اهالی اورمیه گردید،چنان وحشت ناک میباشد که تاریخ نویسان این منطقه از حوادث نه ساله حضور ارتش جرار روسیه تزاری به سادگی میگذرند.این حضور روس ها که از اردیبهشت ۱۲۸۸ ه.ش مصادف با ۲۹ آوریل ۱۹۰۹ میلادی،آذربایجان را در اشغال خود داشتند و از هیچ ظلم و جنایتی فروگذار نکردند،و کمتررین آثار آن خدشه دار کردن استقلال ایرانیان و به خصوص ترک های آذربایجانی بود،که همراه با آن اغلب شهرهای آذربایجان دست به چپاول گشوده و کشت و کشتارهایی را راه انداختند.از آن جمله دو بار بازار اورمیه را روس ها غارت کردند و به آتش کشیدند،و هر کسی را و هرجایی را که خواستند از بین بردند.
ولی حوادث بعد از خروج روسها از اورمیه و ورود جیلوها و قاچاق ارمنی ها به اورمیه چنان هولناک است،که شاید فقط بمباران هیروشیما و ناکازاکی با آن قابل مقایسه باشد؛چرا که در هر دو حادثه ۱۵۰ هزار نفر انسان بی دفاع در دو نقطه ی جداگانه از کره زمین قتل عام شدند ،که در هر دو دست استعمار آشکارا وجود داشته است.
نظر به اهمیت رخدادهای سال های ۱۲۹۶–۱۲۹۷ ه.ش در اورمیه مطالب این مقاله ،به این حوادث خونین رقت بار اختصاص می یابد،که کم و بیش از آن یاد شده ، ولی به صورت مکتوب و جامع به نام تاریخ قتل عام ترک های آذربایجانی توسط ارامنه و جیلوها در اورمیه و اطراف آن ثبت و ضبط نگردیده،که نیاز آن احساس می گردید.تا نسل جوان و جویای احوال گذشتگان از آن اطلاع پیدا کنند .گفتنی است که هدف از انتشار این دسته از مقالات در اذردیلی نیوز،معرفی چهره ی واقعی استعمارگران در این منطقه می باشد؛که به هر وسیله ای میخواهند به اهداف شوم خود برسند .و به هیچ عنوان قصد تخریب قومی ارامنه که در حال حاضر به عنوان یک اقلیت قومی در کنار ترک های آذربایجانی در شهر اورمیه برادر وارانه زندگی میکنند را نداشته و نداریم.
علت قتل عام در اورمیه توسط ارامنه در سال ۱۲۹۶ ه.ش
در قتل عام عمومی مردم اورمیه تنها روسها دست نداشتند بلکه نقش مهمتر را انگلیسی ها بازی میکردند،تا با تشکیل حکومت خودمختار و مستقل ارمنی در مقابل امپراطوری عثمانی ،هندوستان را از گزند آن ها حفظ کنند.در بین گروهی از آشوریان و مسیحیان افراطی که در کشورهای ایران و عثمانی پراکنده بودند،و همواره مترصّد تامین هرچه بیشتر منافع خود از هر راهی بودند،سرانجام با مساعدت و حمایت مالی پدر خواندگان خود یعنی آمریکا،انگلیس،فرانسه و روسیه به فکر داشتن کشوری برای خود افتادند.این حرکت سیاسی برای تشکیل کشوری در ساحل غربی دریاچه اورمیه با حکومت آشوری هدف آنها قرار گرفت.
پس با این اوصاف که بیان شد،انگلیس،روسیه،فرانسه و آمریکا با رایزنی هایی که میکردند ،تصمیم میگیرند که در غرب آذربایجان یک حکومت مستقل مسیحی تشکیل دهند.و تشکیل این حکومت به قیمت پاکسازی مسلمانان با قتل عام به وسیله ی اردوی مسلح مسیحیان مهاجر در شهر اورمیه و ۸۸۰ روستای اطراف آن سلماس و کهنه شهر بیش از ۱۵۰ نفر مسلمان ترک آذری به طرز فجیهی در مدت زمان کوتاهی کشته شدند.و می رفت که هدف شوم آن جنایتکاران تاریخ تحقق یابد که با حمله ی ارتش عثمانی به اورمیه و اطراف آن نقشه ی شوم آن ها ناکام ماند.
تاریخ دقیق قتل مسلمانان ترک آذری شهر اورمیه،به دست ارامنه ی افراطی در اسفند ماه ۱۲۹۶ ه.ش مصادف با مارس ۱۹۱۸ میلادی رخ داد،بیش ترین قتل عام در شب چهارشنبه صوری سال ۱۲۹۶ ه.ش بوده است.حاکمان قاجار فقط خبر قتل عام را میشنیدند و گوش می کردند که تاریخ از عکس العمل غلط آن ها شرم سار است!
پس از نسل کشی ترک های آذری مسلمان اورمیه و اطراف آن، حدود ۸هزار ارمنی مسلح و جنایت کار به غرب آذربایجان سرازیر شدند تا دیگر ارامنه ی قاتل را یاری کنند.
فجایع تشکیل حکومت آشوری –ارمنی دراورمیه مسیر تاریخ این خطه از ایران و آذربایجان را به کلی عوض کرد.واگر در ان روز ها حاکمان بی لیاقت وقت قاجار سستی به خرج نمیدادند
امروز این خطه شکوفاتر و پر رونق تر و نام آوران آن افتخاراتی برای وطن و بسیاری از آثار تاریخی شهر اورمیه که از بین رفته است،پا برجا بود.و ایران و ایرانی از برکات ان برخوردار بود و با توجه به جمعیت حدود ۵میلیون نفری آن زمان ایران و مقایسه با جمعیت نزدیک به ۸۰ میلیون نفری حال ایران ،کشتار ۱۵۰ هزار نفر ترک آذربایجانی آن زمان برابر با قتل ادامه ی نژاد ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار
نفر کنونی و شاید بیشتر میتواند باشد که تا حیات در این منطقه پا بر جا است،قابل جبران نخواهد بود
