Urmiyeh.com

نگاهی کوتاه به تاریخچه محله درویشلر

امتیاز کاربران

توضیحات

بازدید: 840

نگاهی کوتاه به تاریخچه محله درویشلر اورمیه

محله درویشلر از طرف شمال به محله علی گورگه و از  جنوب به محله آغداش و از سمت  شرق به حصار شهر و از  غرب به بازار شیره پزان (دوشاب چی خانا) منتهی می شود. در این محله  چندین خانواده از دراویش شهر ساکن بودند و کار ایشان مداحی در کوچه ها و خیابان بود. از جمله دراویش  مطرح این محله درویش فرج ، درویش غفار و .... بود و به این دلیل است که این محله به درویشلر معروف شده است. بعدها  کشاورزان در آن ساکن شدند .بنا به قول ریش سفیدان محله، این دراویش دارای کلاه، ردای مخصوص و ریش بلند و تبرزین داشتند.گفتنی است  قدمت پیدایش این محله به بحث حیدری و نعمتی و رونق این فرقه در شهر های ایران بر میگردد.این محله بیشتر کارکرد مذهبی داشت.

تاریخ عکس مربوط به ۱۱۰ سال قبل ( حدودا ۱۲۹۰ ) 

📕منبع: مرکز اسناد و آرشیو عکس بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان غربی

☘️با سپاس از آقای شفیع پور

تاریخ اورمیه

تاریخ دیرین سویوخ بولاغ/ ساوجبولاغ (نام قدیم شهر مهاباد)

امتیاز کاربران

توضیحات

بازدید: 775

تاریخ دیرین سویوخ بولاغ/ ساوجبولاغ (نام قدیم شهر مهاباد)

شاید کمتر کسی باشد که بداند نام قدیم شهر مهاباد فعلی در آذربایجان غربی سویوخ بولاغ/ سابلاغ/ ساوجبلاغ بوده است که در در دوره رضاشاه به مهاباد عوض کردند.

تا قرن هشتم در منطقه مهاباد امروزین هیچ شهری وجود نداشت و منطقه مهاباد امروزین هفتصد سال قبل در دوره ایلخانیان « طرغای » نامیده می شد. ترغای/ طرغای واژه ای ترکی است، درلغتنامه ی دهخدا معنای ترغای یا ترغی به معنای شانه به سر یا هدهد آمده است. در این دوران، آذربایجان از مراغه و مهاباد گرفته تا میاندوآب و تخت سلیمان و سلطانیه و تبریز هر یک نقش بسیار فعالی در حیات فرهنگی آذربایجان آنروزگار را داشتند. مراغه پایتخت ایلخانیان بود و آثار قابل توجه آن دوره در منطقه مراغه اهمیت شهر را نشان می داد. شام غازان تبریز مهد علم و دانش، سلطانیه مقر نظامی  و مذهبی ایلخانیان، تخت سلیمان محل اسکان تابستان سلاطین و بزرگان ایلخانیان ، میاندوآب به سبب عبور دو رود بزرگ تاتئوو و جیغاتی/ جیغاتی مهد کشاورزی، منطقه آختاجی  ( شهرستان بوکان فعلی، در زمان ناصرالدینشاه  روستای بوکان 12 خانوار نفوس داشت ( افخمی، ابراهیم، تاریخ فرهنگ و ادب مکریان بوکان، جلد اول انتشارات محمدی سقز، ص: 6)) به سبب اسب پروری و منطقه طرغای شامل مهاباد امروزین مهد دامداری آذربایجان محسوب می شد. لازم به تذکر است  تا دوران صفویه هیچ شهری بجز مراغه در منطقه وجود نداشت.

نام کوه و روستای طرغه /ترقه در در حدود بیست کیلومتری غرب شهرِ بوکان یادگاریست از این توپونیم. طرغای نام نسبتاً رایجی در قرون هشت و نه هجری بوده‌است. غیر از افراد مهم در دولت ایلخانی، نام پدر امیر تیمور گورکان هم طرغای بوده است.

تشکیل دولت عظیم و مقتدر قیزیلباشی صفوی در آذربایجان و داخل نمودن مناطق ایران امروزین در متصرفات این دولت راه را برای آبادانی منطقه طرغای گشود. گروهی از عشایر ساکن در منطقه  شهر زور عراق امروزین به نام مکری که به روایتی از طایفه بابان جدا شده بودند، تحت فرمان سیف الدین نامی در اواخر حکومت آق قویونلوها در آذربایجان از اوضاع استفاده کرده جمعی از عشیرت بابان و سایر عشایر کردستان بر سر خود جمع کرده  به قلمرو آذربایجان نزدیک شده و در سایه امنیت ایجاد شده توسط امرای ترک منطقه در منطقه طرغای زندگی کوچنشینی خود را ادامه دادند. سیف الدین در ابتدا ناحیه دریاس ( امروزه روستای دریاز گفته می شود، این روستا امروزه مرکز دهستان مکریان غربی هست و گفته می شود زیر این روستا شهری است به نام شهر ویران) را از طایفه چابقلوی ترک گرفت. سپس قلمرو خود را بزرگ کرده کل ناحیه آختاجی ( منطقه بوکان امروزین)، ایلتمور(منطقه خلیفان در مهاباد امروزین) و یولدوز(؟) را نیز متصرف شد. به تدریج اتحادیه ای از عشایر ساکن در این منطقه به « مکری» مشهور شدند. سیف الدین دو پسر داشت: صارم و بابا عمر.

پس از مرگ سیف الدین پسر ارشد وی « صارم » زمام امور ایل را بر عهده گرفت.گفته می شود از زمان صارم  بود که نام سووق بولاغ مطرح می شود و این همان نام است که ساجبلاغ شده است.( صمدی، سید محمد، تاریخ مهاباد، انتشارات رهرو1373، ص: 16) با توجه به وجود ساوجبولاغ دیگری در نزدیکی تهران پایتخت قاجاریه برای مجزا کردن این دو ولایت از هم کلمه « ساوجبلاغ مکری» مصطلح شد.

شمس الدین بیدلیسی در کتاب شرفنامه وجه تسمیه مکری را چنین می نویسد: « در السنه و افواه مشهور است که سیف الدین نام شخصی حیله کار مکار از آن سلسله پیدا شده و از کثرت استعمال به مکری اشتهار یافت و مکرو هم می تواند باشد.»( شمس الدین بدلیسی، شرفنامه، به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف، انتشارات اساطیر، 1377، ص: 288)

مشهورترین حاکم ساوجبلاغ بوداق سلطان نام داشت که بناهایی در ساوجبلغ/ مهاباد امروزین بنا نهاد.

امروزه طایفه ترک  مکری در شمال غربی افغانستان  زندگی می کنند. با توجه به اعتقاد جمعی از محققین بر ترک منشا بودن مکری ها و منتسب به طایفه مکریت، می توان در این مورد، تامل هم نمود.

امروزه وجود دهها اسم روستای ترکی در منطقه آختاجی( بوکان امروزین) و ساوجبلاغ (مهاباد امروزین) یادگاری است از شکوه و عظمت فرهنگی آن دوران آذربایجان در منطقه.علیرغم تعویض اسامی منطقه و تلاش مضاعف امروزین برای تعویض اسامی ( مانند غائله تعویض نام شهر گوک تپه مهاباد که ناکام ماند) ، با اینحال درصد قابل توجهی از اسامی روستاها، کوهها، رودهای منطقه ترکی قدیمی است. 

دکتر توحید ملک زاده

تاریخ اورمیه

مناقشه قره باغ

توضیحات

بازدید: 1173

مناقشه قره باغ

سلام به همشهریان و هموطنان عزیز.

بعد از شروع حمله ارتش جمهوری آذربایجان برای آزاد سازی مناطق اشغال شده قره باغ از طرف دولت ارمنستان بحث داغی در فضاهای مجازی ایران شروع شده و نظرات عجیب غریبی به چشم می خورد.

در رابطه با این موضوع انگار یک عده‌ای از هموطنان صورت مسئله را فراموش کرده و به حاشیه کشانده شدند.
اینجاست که باید به نکات لازم اشاره کرده و موضوع را کمی بیشتر روشن‌تر بکنیم.

در بین جمهوری های شوروی سابق تنها ارمنستان بود که بعد از فروپاشی شوروی و خلع قدرت با توپ و تفنگ مردم آذربایجان را در این مناطق با قتل عام بیرون کرده و اشغال کردند. بطوری که از طرف سازمان ملل و کشورهای جهان هم آشغال این اراضی آذربایجان از طرف ارمنستان تأیید و محکوم شد.

حال حدود ۳۰ سال از این دوران اشغال می گذرد و تمامی اقدام ها با خواهش و تمنا هم بجایی نرسید و ارمنستان خارج نشد بلکه بمرور از سایر نقاط ارمنستان مردم را به این منطقه انتقال دادند تا مقاومت نشان بدهند.

درست بعد از انقلاب و آشفتگی در ایران وقتی صدام حسین خاک وطن و سرزمین مان ایران حمله اراضی زیادی را اشغال کرد وظیفه تک تک ایرانی ها نبود که پا به پای هم اشغالگران را بیرون کردند؟

حال میگن که بیشتر مردم قره باغ ارمنی هستند. آیا این دلیل بر این می شود که از خاک وطن گذشت؟

ساده بگویم بیشتر هموطنان ما خوزستان عرب زبان هستند و حال اگر اینها قیام کنند که می خواهیم به خاک عراق بپیوندیم و انوقع قبول دارین که به عراق تحویل بدهیم؟

حالا در این قضیه هموطنان ترک آذری از روی احساسات برادری و هم قونی طرف داری از آزاد سازی قره باغ کرده‌اند، انتظار دارید طرفداری ارمنستان باشند؟

ای مردم آگاه باشید که در این فرصت عده ای فرصت طلب دنبال آشوب ، به هم زدن میان قومهای موجود در ایران هستند و جنگ داخلی بی اندازند و کلی شعارهای بی رطب و توهین امیز بر علیه همدیگر درست کرده و براه انداختند.

ما همه عاشق سرزمین پهن آور زیبا و تاریخی ایران هستیم. هیچ موقع دنبال تجزیه نیستیم و نخواهیم بود. کشور ما بزرگ و هر گوشه کنارش خلق های مختلف با آب و هوای مختلف زیبایی خود را دارد.

هزاران سال در کنار هم با صفا و صمیمیت زندگی کرده ایم. جوی درست شده تا درخواست حق و حقوق فرهنگی و زبان مادری بکنی زود برچسب تجزیه طلب و جدایی طلب .... بروی آدم می چسبانند.

فراموش نکنید که هر چه بلایی در طول ۲۰۰ سال اخیر کشیده ایم از روسیه بوده است. این روسیه بود که سرزمین ما را ب مرور زمان از قسمت شمال تکه پاره کرده و از ما جدا ساخت.

اگر از بزرگان خود آنهایی که بالای ۸۰ سال دارند همه شان از دوران « جلولوخ» بپرسید و در کتابها هم آمده که ارامنه ها به کمک و حمایت روس‌ها قسمت شمالی استان آذربایجان غربی ( اورمیه، سلماس، خوی، ماکو ...) اشغال کرده، به زن و بچه های مردم تجاوز و دار و ندارشان را غارت کردند که ترکیه عثمانی ما از دست آنها نجات داد.

در یک دوره دیگر باز هم روس ها کوردهای منطقه را مسلح کرده و با رهبری سیمتکو مردم شهر اورمیه و اطراف آن قتل عام و غارت کردند که توضیح بیشتر لازم نیست.

تنها راه حل اساسی برای حفظ آرامش و صلح در منطقه قفقاز که متشکل از خلق و قومهای مختلفی می باشد باید به خط و مرزهای بین الملی که در زمان تاسیس این کشورها تعیین شده احترام بگذارند و قبول کنند. در این صورت می توانند مابین هم فعالیت های تجاری، گردش گری راه انداخته و در صفا و صمیمیت زندگی کنند. حتی شرایط را مناسب کرده که مردم اگر تمایل به مهاجرت بین کشورهای موجود را داشته باشند.

زنده باد ایران
زنده باد مردم ایران

لهجه‌های ترکی آذربایجانی در ایران

توضیحات

بازدید: 905

لهجه‌های ترکی آذربایجانی در ایران:

۱- لهجه تبریز: این لهجه نزدیک به لهجه شهر شَکی، و تا حدی اوردوباد در جمهوری آذربایجان است و در تبریز و شهرهای کوچک و روستاهای اطراف آن رایج است، یکی از صحیح پ‌ترین لهجه‌های ترکی آذربایجانی است. اسکو، خسروشاه، توفارقان (آذرشهر) و روستاهای توابع آنها، روستاهای دامنه شمالی سهند و باسمینج، هئربی، بیرق، لیقوان، سپاراخان، خلتدوکان از جمله مناطقی هستند که لهجه آنها با کمی تفاوت تبریزی است.
در خود تبریز سه لهجه با اندکی تفاوت وجود دارد :
- محله‌‌های غرب تبریز مانند شنب غازان، حکم آباد، منجم، قره آغاج
- دوه چی، امیرخیز، لیل آباد، خطیب
- محله‌های شرق تبریز مانند ششگلان، باغمئشه، خیابان، مارالان و مناطق مرکزی

ادامه مطلب: لهجه‌های ترکی آذربایجانی در ایران

اقبال الدوله اورمی کیست ؟

امتیاز کاربران

توضیحات

بازدید: 3243

اقبال الدوله اورمی کیست ؟

کمتر کسی از اهالی قدیمی شهر که از خیابان اقبال عبور نکند. من نیز قصد عبور از این خیابان را نمودم و وقتی از خیابان اقبال می گذشتم، به فکرفرو رفتم که این خیابان قدیمی به نام کیست که از خیابان مهاباد شروع و به مسجد اعظم ارومیه ختم می شود و اکنون این معبر در برنامه توسعه شهری قرار گرفته است.

به لابلای کتابهای تاریخ شهرمان فرو رفتم و او را پیدا نمودم . اقبال الدوله حاکم ارومیه در سالهای مقارن با سده پایانی قرن 12 قمری (1297 هجری- قمری ) بوده است .

ادامه مطلب: اقبال الدوله اورمی کیست ؟